Z analiz przeprowadzonych przez Komisję Europejską wynika, że aż 75 proc. budynków w Unii Europejskiej jest nieefektywnych energetycznie; nieruchomości odpowiadają za 40 proc. zużycia energii w Europie i 36 proc. emisji gazów cieplarnianych. Niezależnie od inicjatyw KE wiele polskich samorządów od lat prowadzi działania zmierzające do poprawy efektywności energetycznej, zarówno budynków mieszkalnych, jak i obiektów użyteczności publicznej.
Jak wskazuje Komisja Europejska, obecnie co roku poddawanych renowacji jest zaledwie 1 procent budynków. Dlatego Komisja zaproponowała, nazwaną falą renowacji, inicjatywę poprawy charakterystyki energetycznej budynków.
Jak zaznaczyła komisarz ds. energii, fala renowacji poza oszczędnością energii daje możliwość poprawy warunków życia. “Oprócz wzrostu zatrudnienia obywatele Unii zobaczą zmniejszenie wydatków na energię, co jest szczególnie ważne w obecnych czasach niepewności, jeśli chodzi o walkę z ubóstwem energetycznym” – zauważyła. Zdaniem Simson, administracje mogą zrobić wiele, aby zachęcić właścicieli budynków do podjęcia renowacji energetycznej na dużą skalę. “Instrument na rzecz Odbudowy i Odporności, fundusze regionalne, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i różne źródła wsparcia pomocy technicznej – w szczególności ELENA (European Local Energy Assistance) – są dla was dostępne” – podkreśliła.
Niezależnie od inicjatyw Komisji Europejskiej większość samorządów w Polsce od dawna podejmuje działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej znajdujących się w ich zasobach. Sztandarowym przykładem na skalę europejską jest Mareckie Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne, ekologiczny budynek użyteczności publicznej o wysokiej efektywności energetycznej. Inwestorem był marecki samorząd reprezentowany przez spółkę komunalną Mareckie Inwestycje Miejskie Sp. z o.o.
– Budując MCER przyświecało nam kilka celów. Tworzyliśmy placówkę edukacyjną, rekreacyjną, kulturalną i… ekologiczną. Przede wszystkim zależało nam na zoptymalizowaniu zużycia zasobów – tak, aby pod tym względem funkcjonowanie MCER było tańsze. Założyliśmy, że kompleks jest „zeroenergetyczny”. To oznacza, że w rocznym bilansie produkuje tyle samo energii co zużywa. Dlatego przy ul. Wspólnej 40-42 mamy m.in. panele fotowoltaiczne, pompy ciepła i urządzenia kogeneracyjne. Dbamy również o inny ważny zasób – wodę deszczową. Zbieramy ją w zbiorniku retencyjnym i wykorzystujemy m.in. do nawadniania części zielonych. Nasze działania zostały docenione przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który w formie dotacji i taniej pożyczki przekazał nam 25 mln zł – mówi Jacek Orych, burmistrz Marek.
Również władze Miasta Ząbki od wielu lat starają się wykorzystywać nowoczesne technologie, dzięki którym zmniejszają koszty energii niezbędnej do funkcjonowania obiektów miejskich.
– W ostatnich latach przeprowadzono termomodernizację budynków użyteczności publicznej. Dotyczyło to Szkoły Podstawowej nr 1 i Szkoły Podstawowej nr 2. Na budynku Urzędu Miasta Ząbki zostały zainstalowane panele słoneczne. – mówi Małgorzata Zyśk, burmistrz Ząbek
W 2019 roku miejska spółka – Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji oddało do użytku swoją nową siedzibę wybudowaną w technologii obiektów pasywnych.
– Obecnie ogłaszamy przetarg na budynek komunalny oraz halę sportową przy Szkole Podstawowej nr 2. Oba obiekty będą miały zastosowane panele fotowoltaiczne. Kolejne projektowane obiekty oświatowe, czyli przedszkole po północnej stronie miasta oraz hala sportowa przy najstarszej szkole, ząbkowskiej jedynce, również będą zaprojektowane z uwzględnieniem wykorzystania alternatywnych źródeł ciepła w postaci paneli fotowoltaicznych. – dodaje burmistrz Miasta Ząbki
Dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. również na terenie Gminy Tłuszcz udało się zrealizować inwestycje poprawiające efektywność energetyczną wielu obiektów. W miejscowościach Jasienica i Miąse została wykonana kompleksowa termomodernizacja, wymiana źródła ciepła, zastosowanie odnawialnych źródeł energii oraz modernizacja energetyczna dwóch budynków użyteczności publicznej, służących celom edukacyjnym, a w Tłuszczu kompleksowa termomodernizacja wielorodzinny budynku komunalnego. w Tłuszczu (os. Borki).
– Dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 również na terenie Gminy Tłuszcz udało się zrealizować inwestycje poprawiające efektywność energetyczną obiektów. Zmodernizowano budynki oświatowe w Jasienicy oraz Miąsem za kwotę blisko 3,4 mln zł (dofinansowanie z EFRR RPO wyniosło 2,2 mln zł), dzięki czemu dzięki czemu placówki mogą pochwalić się najnowocześniejszym, w pełni zautomatyzowanym i ekologicznym systemem ogrzewania pompami ciepła. Przeprowadzono kompleksową termomodernizację obiektów, wymieniono źródła ciepła oraz zastosowano odnawialne źródła energii
Oprócz tego w budynku komunalnym przy ul. Parkowej w Tłuszczu została wykonana termomodernizacja budynku wielorodzinnego- docieplono ściany zewnętrzne, strop pod nieogrzewanym poddaszem i piwnicą oraz wymieniono stolarkę okienną i drzwiową.
W ramach zadania powstała zewnętrzna kontenerowa kotłownia gazowa, a także zainstalowano instalację centralnego ogrzewania, instalację gazową oraz ciepłej wody. Wartość zadania to blisko 1,4 mln zł. – mówi Paweł Bednarczyk, burmistrz Tłuszcza.
Samorządowcy starają się również pogłębiać swoją wiedzę zarówno na temat OZE, jak i energooszczędności oraz, nie czekając na zalecenia Komisji Europejskiej, podejmować proekologiczne inicjatywy mające na celu zmniejszenie emisji.
– Wielokrotnie brałem udział w szkoleniach i konferencjach na temat jakości powietrza na terenie Województwa Mazowieckiego oraz całej Polski, ukończyłem studia podyplomowe z zakresu charakterystyki energetycznej budynków, samorządowy menedżer energii oraz szkolenie dla energetyków gminnych organizowane przez WFOŚiGW i zdaje sobie sprawę, jak dużym problemem jest zanieczyszczone powietrze szczególnie podczas sezonu grzewczego. Podjąłem działania mające na celu wyeliminowanie przestarzałych urządzeń grzewczych, poprawę stanu środowiska naturalnego oraz zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Przy współpracy z ówczesnym burmistrzem Zielonki Grzegorzem Dudzikiem rozpoczęliśmy projekt pn. „OZE w Zielonce i w Tłuszczu” . Po wyborach projekt ten kontynuowaliśmy z burmistrzem Kamilem Michałem Iwandowskim, dzięki któremu w 457 gospodarstwach domowych na terenie Gminy Tłuszcz zamontowano nowoczesne instalacje odnawialnych źródeł energii.
– Obecnie realizowane jest zadanie pn. „Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza w Gminie Tłuszcz”. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020 zostaną wymienione 73 piece (63 gazowe i 10 na biomasę-pellet) w budynkach jednorodzinnych zamieszkiwanych przez mieszkańców gminy. Uchwały antysmogowe podjęte przez władze województwa obligują samorządy do podjęcia konkretnych działań zmierzających do stopniowego ograniczania liczby przestarzałych instalacji grzewczych na terenie gminy. Żeby móc podejmować konkretne decyzje i nakreślić plan działań, których efektem będzie poprawa jakości powietrza musi to zostać poprzedzone stworzeniem dokładnej bazy danych z informacjami o źródłach ciepła stosowanych na danym terenie. Dzięki wsparciu Samorządu Województwa Mazowieckiego w ramach „Mazowieckiego Instrumentu Wsparcia Ochrony Powietrza MAZOWSZE 2020” przez kilka miesięcy na terenie Gminy Tłuszcz prowadzona była kompleksowa inwentaryzacja źródeł ciepła. Pomogła w tym wyspecjalizowana firma, której ankieterzy odwiedzili mieszkańców. Od wyników analizy zebranych danych zależeć będą dalsze działania Gminy. Dzięki tej inwentaryzacji będzie można ubiegać się po zewnętrzne źródła finansowania dedykowane poprawie jakości powietrza poprzez wymianę źródeł ciepła. – dodaje burmistrz Paweł Bednarczyk.
Często motorem do działania są również aspekty ekonomiczne.
– Argumentem do podejmowania takich działań dla samorządu jest również ekonomia. Termomodernizacja i wymiana źródła ciepła w budynkach użyteczności publicznej czy placówkach oświatowych pozwoli przede wszystkim na obniżenie kosztów utrzymania tych obiektów. Bez dotacji z RPO WM na lata 2014-2020, gminy nie byłoby stać na takie inwestycje, gdyż wydatki bieżące gmin stale rosną nieproporcjonalnie do dochodów. Realizujemy również projekty, w ramach których mieszkańcy mogą skorzystać z dotacji z UE na montaż instalacji OZE lub wymianę źródła ciepła. Są to projekty korzystne zarówno dla środowiska, gdyż obniżana jest emisja gazów cieplarnianych, jak również dla mieszkańców, gdyż zmniejsza się zużycie energii w gospodarstwie domowych, za czym idą konkretne oszczędności – podkreśla Paweł Bednarczyk, burmistrz Tłuszcza
Z takich inicjatyw z pewnością byłby zadowolony Szef Komitetu Regionów Apostolos Cicikostas, który ocenił, że zapewnienie energooszczędności budynków w UE pozwoli zaoszczędzić pieniądze, zmniejszyć emisje i rozwiązać problem ubóstwa energetycznego, które dotyka 34 mln ludzi w Europie. “Musimy zadbać o to, aby samorządy lokalne i regionalne były świadome tych możliwości i miały dostęp do bezprecedensowego budżetu UE oraz dostępnych funduszy na odbudowę i odporność” – zaznaczył.
Wraz z dekarbonizacją sektora transportu i ekologizacją miast, renowacja zasobów budowlanych w UE jest kluczowym priorytetem Europejskiego Zielonego Ładu, unijnej strategii mającej na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. KE zamierza zwiększyć wskaźniki renowacji co najmniej dwukrotnie w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Komisja zauważa, że poza uczynieniem istniejących budynków bardziej energooszczędnymi i neutralnymi dla klimatu fala renowacji może być okazją do łączenia zrównoważonego rozwoju ze stylem i pielęgnacji estetyki.
Aleksandra Olczyk
Obraz Free-Photos z Pixabay
