Fotowoltaika – czy to się opłaca

photovoltaic-5020807_1920.jpg

Od wielu lat rośnie w Polsce popularność instalacji fotowoltaicznych. Na dachach domów i obiektów użyteczności publicznej coraz częściej możemy zauważyć panele słoneczne, które produkując prąd ze słońca zapewniają zasilanie urządzeń elektrycznych.

 

Jak powstaje energia ze słońca

Energia słoneczna powstaje poprzez zamianę światła słonecznego na energię elektryczną przy użyciu technologii opartej na efekcie fotoelektrycznym zachodzącym w panelach fotowoltaicznych. Dzięki temu panele fotowoltaiczne zapewniają odnawialną, niewyczerpaną i najtańszą energię słoneczną, którą można wytwarzać zarówno na własny użytek w małych domowych instalacjach, jak i w ogromnych farmach fotowoltaicznych, produkujących energię odnawialną na potrzeby przemysłu i rolnictwa.
 
W celu wyprodukowania energii ze słońca stosuje się urządzenie półprzewodnikowe zwane ogniwem fotowoltaicznym. Panele fotowoltaiczne to grupy ogniw fotowoltaicznych zamontowanych między warstwami krzemu, które wychwytują promieniowanie słoneczne i przekształcają światło (fotony) w energię elektryczną (elektrony). Następnie falowniki zamieniają stały prąd elektryczny wytwarzany przez panele na prąd przemienny, a transformatory służą do uzyskania odpowiedniego napięcia wyprodukowanego prądu. Nadwyżki wyprodukowanej energii trafiają do sieci energetycznej i mogą w przyszłości zostać wykorzystane przez producenta. Ogniwa fotowoltaiczne znalazły pierwsze praktyczne zastosowanie w technologii satelitarnej już w latach 60-tych ubiegłego wieku, natomiast panele słoneczne składające się z modułów fotowoltaicznych, zaczęły pojawiać się na dachach pod koniec lat 80. Z roku na rok ich popularność rośnie.
 

Dlaczego warto inwestować w fotowoltaikę?

Koszt instalacji fotowoltaicznej zwraca się zazwyczaj w ciągu około 10 lat. Wytwarzana za pomocą paneli fotowoltaicznych energia elektryczna , może pokryć całkowite zużycie prądu gospodarstwa domowego przez cały rok. Dla właściciela takiej instalacji oznacza to, że nie będzie zależny od dostawców energii i nie odczuje wzrostu cen prądu, jeśli taki nastąpi. A te w Polsce rosną z roku na rok. Polska ma bardzo dobre nasłonecznienie, a tym samym odpowiednie warunki do produkcji energii słonecznej. Dzięki temu ​właściciele instalacji fotowoltaicznych mogą wytwarzać więcej energii, niż są w stanie zużyć w momencie największej produkcji. Oddając nadwyżkę energii do sieci uzyskają więc sytuację w której operator sieci elektroenergetycznej zwróci ją w godzinach nocnych lub zbyt małej produkcji pod kątem zużycia.
 

Dofinansowania napędzają rozwój fotowoltaiki

Rynek fotowoltaiki rozwija się przede wszystkim dzięki ustawie o OZE (Odnawialnych Źródłach Energii). Decydując się na własną słoneczną elektrownię warto skorzystać z dostępnych programów dofinansowania. Co prawda program „Mój Prąd” zakończył się w grudniu ubiegłego roku, ale jego beneficjenci mogli uzyskać dotację w wysokości do 50% kosztów inwestycji (nie więcej niż 5000 złotych). Dotacja była zwolniona z podatku PIT, a koszty inwestycji, które nie zostały pokryte wsparciem można było odliczyć od podatku (ulga termomodernizacyjna).
 
Aktualnie dofinansowanie na instalację fotowoltaiczną osoby fizyczne mogą uzyskać z ogólnopolskiego programu „Czyste Powietrze” adresowanego do właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych. Zgodnie z przyjętymi założeniami program ma być realizowany do 2029 roku, jednak maksymalna kwota dotacji dla przedsięwzięć z mikroinstalacją fotowoltaiczną może wynosić do 30 000 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania i 37 000 zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania. O dofinansowanie mogą ubiegać się osoby, które rozpoczęły budowę w 2018 roku, ale nie zakończyły jej do dnia składania wniosku o dotację.
 
Również rolnicy mogą ubiegać się o dotacje na budowę instalacji fotowoltaicznych, m.in. z Program Priorytetowy „Agroenergia”. Tegoroczny nabór powinien niebawem zostać ogłoszony. Nie mniej istotna jest dla rolników możliwość dzierżawy ziemi pod duże farmy fotowoltaiczne.
 
– (…) agrofotowoltaika staje się sposobem na to aby utrzymać ziemie przez lata we właściwej kulturze rolnej (a nawet zwiększyć jakość gleb co jest spotykane przy agrofotowoltaice) (…) Jeżeli część terenu farmy fotowoltaicznej (np. przestrzenie pomiędzy rzędami paneli czy pomiędzy rzędami paneli a granicami działki) zajęta jest uprawę roślin czy hodowlę zwierząt, to nie sposób uznać, że te same przestrzenie (które porastają rośliny, a nie stoły z ogniwami PV) zajęte są pod produkcję energii elektrycznej, która dokonuje się na skutek zjawiska fotoelektrycznego jedynie w obrębie panelu PV. Tymczasem podatkiem od nieruchomości opodatkowane są jedynie te powierzchnie gruntów, które są faktycznie zajęte na działalność gospodarczą, przy czym istnieje zasada ogólna, że tereny ujęte w ewidencji gruntów jako działki rolne opodatkowane są podatkiem rolnym chyba, że faktycznie są zajęte pod działalność gospodarczą. Wobec tego każdy fragment terenu w ramach pola powierzchni farmy fotowoltaicznej, który wykorzystywany będzie do prowadzenia produkcji roślinnej bądź wypasu zwierząt, jako faktycznie zajęty właśnie pod działalność rolną a nie pod produkcję energii elektrycznej, opodatkowany winien być podatkiem rolnym, a nie podatkiem od nieruchomości (od zajęcia gruntów pod działalność gospodarczą). Jedynie w przypadku prowadzenia nasadzeń bezpośrednio pod panelami PV istniej wątpliwość, czy dominująca jest w tym obrębie produkcja energii elektrycznej przez ogniwa PV, czy produkcja rolna pod panelem. Problem nie jest rozstrzygnięty, ale ostrożność i logika wskazują jednak, że na tych fragmentach gruntów gdzie faktycznie posadowione są panele PV – przeważa jednak funkcja gospodarcza nad rolną. Biorąc pod uwagę, że kwota podatku rolnego za 1ha może wynosić 100 zł rocznie, a kwota podatku od nieruchomości za 1ha może wynosić 10.000 zł rocznie – różnica jest niebagatelna. Korzyść podatkowa stanowi więc istotny argument za tym, aby projektując farmy fotowoltaiczne nie lokować rzędów paneli PV zbyt gęsto, tak aby zostawić miejsce na dodatkową działalność rolną – informuje Michał Jerzy Skorupka – ekspert Krajowej Izby Klastrów Energii, adwokat – partner w Kancelarii Prawnej Budnik Posnow i Partnerzy
 

Czym są farmy fotowoltaiczne

Farmy fotowoltaiczne często określane jako elektrownie słoneczne to duże instalacje, w których panele fotowoltaiczne (PV), są wykorzystywane do pozyskiwania energii słonecznej. Różnią się one od dachowych systemów słonecznych, a nawet komercyjnych systemów solarnych pod wieloma ważnymi względami. W przeciwieństwie do instalacji domowych i komercyjnych są zdecentralizowane i zwykle składają się z naziemnych paneli słonecznych zainstalowanych na dużych obszarach. W większości przypadków zamiast dostarczać energię lokalnemu użytkownikowi końcowemu, np. właścicielowi domu lub firmie, farmy słoneczne dostarczają energię do sieci elektrycznej.
 

Instalacje prosumenckie, a duże farmy PV

Korzyści posiadania paneli PV na dachach budynków są jasne. Jednakże obserwuje się znaczący wzrost powstawania dużych farm PV, które zajmują znaczne obszary rolne. Duże farmy PV stanowią element energetyki rozproszonej, która jest nieodzownym elementem transformacji energetycznej. Polska jako kraj posiadający surowce naturalne w postaci węgla kamiennego i brunatnego, przez dziesięciolecia produkowała z nich energię elektryczną. Zmiany klimatyczne oraz znaczny negatywny wpływ spalania węgla na zdrowie społeczeństwa spowodowały potrzebę radykalnej zmiany energetyki, którą nazywamy transformacją energetyczną. Tak samo jak kiedyś przejście do ery przemysłowej, obecna transformacja wymaga znacznych nakładów finansowych i pracy, a także zrozumienia problematyki wynikającej z zaistniałej sytuacji. W Polsce gospodarstwa domowe odpowiadają za ok.30% zużycia energii elektrycznej. Reszta jest konsumowana przez przemysł (ok. 50%), transport i budownictwo, co razem daje 70% całości produkcji. W związku z tym niezwykle istotne jest stworzenie nowego rodzaju energetyki krajowej, która zastąpi duże źródła węglowe – elektrownie węglowe. Budowa dużych źródeł PV pozwala na kontrolowaną produkcję zielonego prądu dla tych odbiorców. Aby unikać przeciążenia sieci oraz koncentracji farm w jednym regionie buduje się farmy na terenach o słabej jakości gleby (IV-VI) w wielu miejscach w Polsce. Rozproszone farmy o mocy np. 0,5 – 1 GW są w stanie zapewnić prąd dla przemysłu w Polsce zastępując skutecznie źródła węglowe.
 

Recykling i składowanie zużytych paneli

Części paneli fotowoltaicznych takie jak aluminiowe ramy oraz szkło przetwarzane są w tradycyjnych zakładach zajmujących się recyklingiem metali i szkła, zaś moduły krzemowe z paneli są w chwili obecnej składowane na wysypiskach i tylko nieliczne poddawane są recyklingowi w instalacjach badawczych. istnieje jeden podmiot wyspecjalizowany w recyklingu paneli fotowoltaicznych, jednak w procesie recyklingu nie jest odzyskiwany krzem – moduły fotowoltaiczne są mielone i dodawane do kompozytów; opracowano natomiast proces całościowego recyklingu paneli PV, będzie on przypuszczalnie wdrażany na skalę przemysłową w najbliższych latach1. Współczesny poziom wiedzy technicznej pozwala na odzysk ponad 95% surowców, z których budowane są panele.
 

1. Recykling wyeksploatowanych komponentów technicznych odnawialnych źródeł energii oraz akumulatorów pojazdów elektrycznych jako element transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym; Wroconsult Sp. z o.o. oraz Ekovert Łukasz Szkudlarek na zlecenie Ministerstwa Energii

 
Obraz Klas_lu z Pixabay