mobilność – zrównoważona i smart

Fotolia_106663621_Subscription_Monthly_XXL.jpg

Mobilność i komunikacja – to jedne z kluczowych wyznaczników współczesnej cywilizacji. W dziedzinie transportu i komunikacji zasady i cele zrównoważonego rozwoju pozwalają w coraz większym stopniu i zakresie osiągać innowacyjne rozwiązania i technologie informacyjno-telekomunikacyjne, określane mianem smart.

 

Globalną zasadą normującą rozwój cywilizacyjny staje się koncepcja trwałego i zrównoważonego rozwoju (sustainable development). Zgodnie z nią wszelki rozwój i w każdej skali – od lokalnej, przez regionalną, krajową i międzynarodową – powinien spełniać łącznie kryteria społeczne, gospodarcze i ekologiczne, czyli jednocześnie przyczyniać się do podniesienia jakości życia, efektywności ekonomicznej i oszczędności zasobów i energii oraz zapewniać właściwą ochronę środowiska.  Wdrażanie zrównoważonych rozwiązań w transporcie nie zależy jednak tylko od kwestii technologii, ale w równym stopniu od świadomości, postaw i nawyków nas wszystkich jako konsumentów, mieszkańców, kierowców, pasażerów, odbiorców i dostawców różnych usług. W każdej z tych ról występujemy jako konsumenci lub dostawy usług, w tym usług komunalnych i użyteczności publicznej.

 

Wiedza o proekologicznych i efektywnych ekonomicznie (energooszczędnych) środkach transportu i sposobach korzystania z nich ważna jest nie tylko w przypadku indywidualnych konsumentów. Od wiedzy w tym zakresie wśród włodarzy miast i gmin oraz osób odpowiedzialnych za realizację i rozwój lokalnej i regionalnej polityki transportowej, zarządzanie ruchem i rozwój infrastruktury, zależy poziom ekologicznego i technologicznego zrównoważenia systemu transportu i komunikacji w gminie, mieście, metropolii. Jeśli takie rozwiązania będą dostępne, od mieszkańców będzie już tylko zależeć, czy możliwości te będą optymalnie wykorzystywane. Jakie są zatem możliwości rozwoju mobilności w kierunku bardziej zrównoważonym i inteligentnym? Do niedawna panaceum na bardziej ekologiczny transport miały stać się z jednej strony biopaliwa, z drugiej zaś rozwój transportu rowerowego. Obecnie spektrum możliwych, dostępnych i coraz szerzej wdrażanych rozwiązań wyznacza:

  • wprowadzanie pojazdów hybrydowych, łączących silniki spalinowe (benzynowe i na olej napędowy lub gaz) i elektryczne
  • wprowadzanie pojazdów napędzanych biogazem (biometanem) pozyskiwanym z organicznych odpadów komunalnych (np. gazu wysypiskowego, gazu z fermentacji osadów ściekowych) i biogazowni – rozwiązanie to szczególnie popularne jest w Szwecji.
  • rozwój infrastruktury ścieżek rowerowych i tzw. roweru miejskiego
  • rozwój inicjatyw tzw. carsharing’u – czyli wspólnego użytkowania samochodów prywatnych, np. wspólne dojazdy sąsiadów do pracy czy na zakupy.

 

Obok powyższych inicjatyw, które mają charakter zwiększania zarówno efektywności ekonomicznej, jak i ekologicznej transportu i komunikacji, coraz bardziej dynamicznie rozwijają się rozwiązania bazujące na technologiach smart. Nie chodzi tu tylko o wzrost automatyzacji prowadzenia pojazdów czy systemy ich autopilotażu, ale o szeroką gamę rozwiązań tzw. inteligentnych systemów transportowych ITS oraz aplikacji (dostępnych zazwyczaj na smartfony) ułatwiających dotarcie do wybranego punktu, znalezienie poszukiwanej usługi czy miejsca parkingowego. Służą one lepszej koordynacji i efektywności w poruszaniu się (mobilności), zarządzaniu ruchem, w tym sygnalizacją świetlną i logistyką. Efekty wprowadzania rozwiązań inteligentnych w transporcie i komunikacji powinny być wymierne i znaleźć odzwierciedlenie w konkretnych wskaźnikach efektywności. Rozwiązania smart nie są bowiem celem samym w sobie, a rzeczowym efektem ich wprowadzenia powinny być określone korzyści natury gospodarczej, społecznej i ekologicznej np.:

  • zmniejszenie czasu dojazdu samochodami prywatnymi i środkami komunikacji publicznej do określonych miejsc usługowych lub rekreacyjnych (np. w centrum miasta lub na peryferiach);
  • zmniejszenie uciążliwości (czasu trwania) dojazdów i korków;
  • szybsza reakcja służb na awarie, wypadki i zdarzenia losowe;
  • zmniejszenie emisji CO2, zanieczyszczenia powietrza i hałasu;
  • zwiększenie bezpieczeństwa na drogach i przejściach dla pieszych (mniejsza wypadkowość).

I to właśnie tego typu wskaźniki będą ostatecznym sprawdzianem rzeczywistej inteligencji i poziomu zrównoważenia wprowadzanych rozwiązań.

 

Do rozwiązań o charakterze bardziej systemowym należy optymalizacja projektowania trans ruchu, dróg i ulic związana ze zrównoważonym planowaniem przestrzennym oraz wzrost jakości transportu miejskiego, optymalizacja połączeń komunikacyjnych, rozwój transportu szynowego (np. sieci trolejbusów w Gdyni) i multimodalnego. Jeśli większość mieszkańców i pasażerów ma zmniejszyć wykorzystanie indywidualnych środków transportu na rzecz komunikacji publicznej, musi ona spełniać odpowiednie wymogi jakościowe, zarówno jeśli chodzi o tabor, jak i zasięg i rozkład jazdy.

 

W przypadku transportu towarowego nadal aktualne pozostaje hasło „tiry na tory”. Zaniedbana i zapóźnienia w tym obszarze poczynione w okresie transformacji polskiej gospodarki spowodowały strukturalnej niedoinwestowanie kolei, przy jednoczesnym wyeksploatowaniu i degradacji dróg, ogromnej liczbie wypadków spowodowanych przez tiry i znaczącym zanieczyszczeniu środowiska emisją spalin. Zrównoważona i inteligenta polityka transportowa i komunikacyjna w skali gminy, powiatu, województwa i całego kraju ma znaczący potencjał i obiecującą przyszłość, gdyż integruje potrzeby społeczne, z wymogami ekologicznymi i możliwościami ekonomicznymi. Dobrych przykładów jest już całkiem sporo, również w polskich miastach i gminach. Będziemy o nich pisać.

 

(red. MN)