mierniki inteligentnego transportu

Sygnalizacja-swietlna-1.jpg

Aby stwierdzić czy wprowadzane rozwiązania smart spełniają swoje cele i funkcje należy, podobnie jak w każdej dziedzinie zarządzania i polityki samorządowej stosować odpowiednie wskaźniki, dokonywać ich monitoringu i ewaluacji.

To czy wybrany i wdrożony system ITS spełnia swoją rolę można łatwo stwierdzić porównując dany wskaźnik ex ante, a więc sprzed wdrożenia rozwiązania, z jego wartościami ex post, czyli po wdrożeniu danego systemu. Do jednego z największych problemów ruchu drogowego należą kongestie (zatory i korki), niedostateczna przepustowość i płynność ruchu pojazdów. Jeśli po wdrożeniu danego rozwiązania uda zwiększyć przepustowość ulic o kilkanaście procent można uznać to za duży sukces. Osiągnięty wskaźnik zawsze warto porównać z analogicznym rozwiązaniem referencyjnym zastosowanym w podobnych warunkach.

Oprócz zwiększenia wskaźnika przepustowości ruchu, a obecnie stosowane rozwiązania ITS pozwalają na jego zwiększenie o 20 – 30 %, pomocne w sprawdzeniu efektywności zastosowanych rozwiązań mogą być wskaźniki: poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez zmniejszenie liczby wypadków. Warto zauważyć, że każda pozytywna zmiana tego wskaźnika jest miarodajna, gdyż każde życie ludzkie jest bezcenne. Doświadczenia wskazują, iż zaawansowane systemy ITS pozwalają na zmniejszenie wypadkowości na poziomie 40 – 80%. Ważnym społecznie, ale i ekonomicznie i ekologicznie wskaźnikiem jest zmniejszenie czasu podróży i przejazdów na określonych odcinakach oraz zużycia paliw i energii, a tym samym redukcja emisji spalin. W tym obszarze oszczędności mogą się zawierać w przedziale od 30 do 70%. Do pośrednich wskaźników i efektów wprowadzonych rozwiązań należy też poprawa jakości przejazdów komunikacją publiczną i redukcja kosztów zarządzania taborem, zmniejszenie kosztów utrzymania i naprawy nawierzchni dróg.

W efekcie stosowania ITS poprawie powinien ulec zakres i stopień zintegrowania i spójności różnych podsystemów komunikacji, w tym publicznej, kołowej i szynowej. Poszczególne komponenty ITS obejmują: systemy zarządzania popytem na przejazdy i usługi transportowe; systemy informacji dla podróżnych, kierowców i pasażerów; systemy kontroli pojazdów; systemu wczesnego ostrzegania, systemy nawigacji drogowej; systemy ratownicze, awaryjne i kryzysowe; systemy zarządzania transportem komunikacji publicznej; zarządzanie transportem towarowym, spedycją i logistyką; systemy elektronicznych opłat za przejazdy i parkowanie; systemy rejestracji wykroczeń i ewidencji pojazdów; inteligentne skrzyżowania.

W każdym z wymienionych obszarów w procesie planowania i implementacji technik, technologii i rozwiązań ITS należy określić odpowiednie wskaźniki. W perspektywie trwałego i zrównoważonego rozwoju mobilności takie wskaźniki powinny dotyczyć:

  • zwiększenia atrakcyjności i liczby przejazdów środkami komunikacji miejskiej;
  • spadku ruchu indywidualnych środków transportu w centrach miast;
  • wzrostu liczby przejazdów i stopnia wykorzystania publicznych środków lokomocji;
  • wzrostu poziomu satysfakcji i praktycznego poinformowania podróżnych (pasażerów) i uczestników ruchu (kierowców);
  • zwiększenie wykrywalności i czasu reakcji na wypadki drogowe, awarie i wykroczenia;
  • szybsze dostosowanie ruchu drogowego do warunków pogodowych;
  • automatyzacja pobierania opłat drogowych, postojowych i parkingowych;
  • bezkolizyjność ruchu na skrzyżowaniach;
  • skrócenie czasu i zmniejszenie uciążliwości dojazdów;
  • zwiększenie roli transportu szynowego i publicznego oraz wykorzystania komunikacji rowerowej.

Korki uliczne w jednym miejscu często mają swoją ukrytą przyczynę w odległych przestrzennie zdarzeniach drogowych, dlatego też przeciwdziałanie zagęszczeniom w jednym miejscu musi zakładać komunikację całego systemu, aby zoptymalizować ruch, stąd rozwiązania inteligentne powinny mieć całościowy, sieciowy, skomunikowany i względnie rozległy przestrzennie charakter. Wdrażanie rozwiązań smart nie jest celem samym w sobie, a ma pomóc w poprawie efektywności i w lepszym zaspokojeniu potrzeb użytkowników dróg i uczestników ruchu drogowego, w tym użytkowników komunikacji publicznej. Z uwagi na wielość obszarów zastosowań  i wielość samych rozwiązań smart, szczególnie ważne jest zapewnienie i zachowanie ich kompatybilności. Inteligencja i zasadność tych systemów polega nie na ich wewnętrznej sprawności i nowoczesności, lecz na ich zintegrowaniu i skoordynowaniu oraz optymalnym w stosunku do każdorazowych potrzeb wykorzystaniu zbieranych danych i praktycznym tego stosowaniu. Aby wdrażany system ITS był faktycznie inteligentny, jego wdrożenie musi być dogłębnie przemyślane i dobrze zaprojektowane, a koniecznym tego elementem jest właśnie dobór i systematyczny pomiar określonego zestawu wskaźników.

(red. MN)